Waarde van Amelisweerd laat zich niet bagatelliseren

In Trouw van woensdag 14 november 2012 werd onze aandacht al snel getrokken door de kop “Aanleg asfalt, redding van Amelisweerd’. Dat maakt nieuwsgierig. Hoe zou aanleg van asfalt Amelisweerd kunnen redden? Die kop bleek de mening weer te geven van ir. Simon Klingen. Nou, zegt Klingen, die tweehonderd jaren oude eiken zijn toch niet veel meer waard, het is eigenlijk maar een rommelig stuk bos, er loopt amper een pad door. Omhakken maar die handel, en een mooie verbinding over de weg aanleggen. Daar is ook nog geld voor!

Kaalslag in beheerplan Klingen

Zo kennen wij Simon Klingen. Zoals al in het artikel gememoreerd maakte hij in 2008 voor de gemeente een rapport als voorzet voor een nieuw beheerplan. De visie van Klingen, gesteund door een landschapsarchitect: het bos is op zijn eind, laten we om te beginnen maar alle lanen kappen want er vallen al bomen uit en laten we vervolgens grote delen van het bos ook maar kappen voor verjonging. In ons zevende rapport ‘Amelisweerd verdient meer’ schetsten wij, de Vrienden van Amelisweerd, een alternatief voor Klingens product. Ons uitgangspunt: ga uit van de aanwezige, buitengewone, kwaliteiten van de landgoederen en verjong met maatwerk gebaseerd op gedegen ecologisch en cultuurhistorisch onderzoek. Onderzoek, dat Klingen geheel had nagelaten, want Simon wist het allemaal toch zelf wel beter.

Wij prijzen ons gelukkig dat de gemeente vervolgens haar visie heeft bijgesteld en dat deze kaalslag is voorkomen, maar zien ons nu geconfronteerd met de volgende bedreiging: een zodanige verbreding van de A27 (naar 2×7 rijstroken) dat de bestaande bak moet worden verbreed en aan weerszijden minstens 2×15 meter wordt gekapt.

Verbreding A27 nieuwe bedreiging

Voor ontwerpers en landschapsarchitecten natuurlijk weer een mooie kans om hun brood te verdienen. Voor de talloze bezoekers van de landgoederen betekent dat wat anders. De verbreding, zal nog meer autoverkeer aanzuigen. De herrie zal nog verder het bos indringen. Want de bak is dan wel verdiept, even verder gaat de A27 met een viaduct over de Kromme Rijn. Dat is de voornaamste bron van lawaai, en daar doen de plannen niets aan, behalve dat het viaduct volgens de ontwerptekeningen wordt verbreed tot liefst 96 meter. Dan kun je nagaan hoeveel asfalt daar nog extra bijkomt

Als Klingen roept dat er toch maar weinig mensen in het betreffende deel van het bos komen, dan klopt dat. Voor de kap van het bos in 1982 en de daaropvolgende aanleg van de weg werd Nieuw-Amelisweerd, direct grenzend aan de stad, zeer druk bezocht,. Na de openstelling van de A27 zijn nagenoeg al die recreanten twee kilometer verder weggevlucht naar Oud-Amelisweerd en Rhijnauwen, puur vanwege het lawaai van de weg. Verdere verbreding zal dit effect alleen maar versterken.

Weinig besef van ecologische waarde Amelisweerd

In 1982 probeerde minister Zeevalking de kap van 672 bomen te bagatelliseren (voor een belangrijk deel toen al ouder dan 140 jaar) met de opmerking dat het “maar om een rijtje struiken”gaat. De opmerkingen van Klingen passen in het zelfde straatje. Het verbaast ons elke keer weer hoe weinig besef er is van de ecologische waarde van Amelisweerd. Er is wellicht geen landgoed in Nederland met zo’n hoog percentage aan werkelijk monumentale bomen van 40 meter hoogte. En dat heeft ook ecologisch betekenis: vogels die op drie etages wonen, een buitengewone rijkdom aan paddenstoelen en vleermuizen. Terwijl Amelisweerd een topper in de ecologische hoofdstructuur is op nog geen kilometer van de stad Utrecht, zijn de ecologische effecten in het kader van de besluitvorming over de verbreding van de A27 nog in het geheel niet getoetst!

Onder druk van de Tweede Kamer heeft minister Schultz van Haegen onlangs een onafhankelijk onderzoek toegezegd naar alternatieven voor de verbreding van de bak. De Vrienden van Amelisweerd vinden het van groot belang dat dit onderzoek verder gaat dan een technische exercitie met verkeermodellen. De vraag uit de Kamer komt voort uit twijfel of meer asfalt nu altijd de oplossing biedt, gekoppeld aan de zorg ten aanzien van de effecten van verbreding van de Ring Utrecht voor natuur, milieu, leefomgeving en gezondheid. In verschillende rapporten heeft de initiatiefgroep ‘Kracht van Utrecht’ al reële alternatieven geschetst uitgaand van een brede visie op de regionale, meer duurzame mobiliteit. Andermaal wordt Amelisweerd een toetssteen van verkeersbeleid. Maar ook van natuurbeleid.

Feitencheck

We hadden het op prijs gesteld als Trouw hoor en wederhoor en de feitencheck had toegepast. Dan hadden we kunnen reageren op de kritiek en twee onjuistheden aan het einde van het artikel op tijd kunnen rechtzetten:

1. De vele honderden miljoenen euro’s die worden bespaard (i.p.v 1,2 miljoen euro die wordt bespaard) als de weg niet wordt verbreed, kunnen veel beter in een Utrechts fiets- en tramnetwerk worden gestopt.

2. Minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) zei vorige maand onder druk van een forse meerderheid van zeven partijen (i.p.v. de PvdA-fractie) in de Tweede Kamer een onafhankelijk onderzoek toe naar de noodzaak en effecten van de verbreding van de A27.

Is de natuur als het ware een decor dat we af en toe maar een eigentijds verfje moeten geven? Klingen wekt die indruk. Amelisweerd is ons toch wat meer waard.

Een verkorte versie van het Trouw artikel leest u hier, de lange versie hier.

Jos Kloppenborg en Jan Korff de Gidts